Fotoğraf Nedir?
Fotoğrafın Tanımı ve Tarihçesi
Fotoğrafın TanımıFotoğraf (Photogrape), ışıklı yazı anlamına gelen (Photos:Işık) ve (Graphe:Yazı) sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelmiş bir kelimedir. Çeşitli alet ve malzeme kullanarak, bir konunun görüntüsünü, kimyasal maddeler yardımıyla özel bir satıh üzerine geçirme olarak tanımlanır. Fotoğrafın özü, ışık ve ışığın bazı maddelerin renk ve tonlarında yol açtığı etkilerle ilgilidir.Fotoğrafın 150 yıllık bir geçmişi vardır. Diğer sanat dalları ile kıyaslandığında bir hayli yeni sayılmasına karşın, büyük bir hızla gelişerek kendisini çağın teknolojisiyle bütünleştirmeyi başarmıştır.İnsanoğlu doğayı inceleme araçları arasına fotoğraf makinesini de kattığında, bir yandan gözün görme eşiğindeki dünyamızın olağanüstü biçin, ton ve renk armonileriyle dolu olduğunu bulmuş, öte yandan bilim ve teknoloji alanında inanılmaz doğru bilgi ve ayrıntıları saptayan bir sistem elde etmiştir. Böylece fotoğraf bilimsel ve teknik araştırmaların vazgeçilmez bir aracı olmuştur.Fotoğraf çok yönlü olarak değerlendirilmelidir. Öncelikle fiziğiyle, kimyasıyla bilimsel yönü; kullanılan makine ve diğer malzemesiyle teknik yönü; görselliğiyle estetik yönü, verdiği mesaj ve dünya görüşüyle felsefi yönü vardır. Fotoğrafın kullanım alanları da çok boyutludur. Anıların, olayların ve mekanların belgelenmesinin yanında, bilimsel çalışmalarda, modada, tanıtımda, uzay araştırmalarında,resmi işlemlerde, iletişimde, yayıncılıkta, bilgisayarda, sanatta ve hayatın değişik birçok alanında fotoğraf hayatımızla iç içedir. Günlük hayatımızda farkında olmadan tam bir fotoğraf bombardumanı altındayız. Elimize aldığımız her belgede, her gazetede, yayında, gördüğümüz her reklam panosunda anılarımızı yaşattığımız her aile albümünde fotoğrafla karşı karşıyayız. O halde nedir fotoğraf? İnsanoğlunun tarih boyunca görüntüyü bir yüzeye aksettirme ve onu orada sabitleştirme merakı nasıl bir evrim geçirmiştir? Şu an fotoğrafın vardığı son nokta nedir? Fotoğraf nasıl oluşur, nasıl çekilir, ekipmanları, ışığı, filmi, çekim teknikleri nelerdir? Sanat boyutu, görüntünün düzenlenmesi, kompozisyonun oluşturulması ve daha pek çok konu bir çok insanın merakını çekmektedir. İşte bu yayınımızda bu sorulara en anlaşılır dilde ve teknik ayrıntılarla kafaları karıştırmadan açıklık getirmeye çalışacağız. FOTOĞRAFIN KISA TARİHÇESİFotoğraf, birdenbire ortaya çıkan bir icat değildir. Bulunmamış, bir evrim sonucu ortaya çıkmıştır. İnsanoğlunun görüntünün aksi ve bunu sabitleştirme merakı insanlık tarihi kadar eskidir. Mağara duvarına çizilen resimler bu duygunun ilk belirtileridir. Fotoğraf kullanıma girinceye kadar, fotoğraf kalitesinde yapılan resimler yine bu anlayış ve merakın ürünüdür.Fotoğraf makineleri, fotoğraftan eskidir. Fotoğrafın henüz 150 yıllık bir geçmişi olmasına karşın, fotoğraf makinelerinin 400 yıllık bir geçmişi vardır. Fotoğrafın mantığının oluşması ve görüntünün bir yere aksettirilmesi çalışmalarının tarihi ise çok eskilere dayanır. Daha M.Ö.ki yıllarda Aristo (İ.Ö. 322- 384), ışığın çeşitli özellikleri ile ilgili çalışmalar yapmış , ormanlık alanlarda gün ışığının toprakta oluşturduğu etkileri gözlemiş ve güneş tutulmasını bu yolla tespit etmeye çalışmıştır. Cebir İbni Hayyam ise 8. Yy. da ilk defa gümüş nitratın karardığını keşfetmiştir. Fotoğraf makinesi Camera Obscura denilen karanlık kutu ve iğne deliği görüntüsü mantığına dayanır. Bu bir fizik kuralıdır. Çok küçük bir delikten geçen ışık, karanlık ortamın karşı yüzeyine ters olarak düşer. Görüntünün ters olması ışığın delikten geçerken kırılmasından kaynaklanır. İşte, yüzeyinde küçük bir delik olan ister küçük (sandık büyüklüğünde), ister büyük (Oda büyüklüğünde) Camera Obscuralar (karanlık kutular), günümüzün modern fotoğraf makinelerinin atalarıdır. Bu karanlık kutuların tarihte ilk tanımı 13.yy.da Arap yazmalarında rastlanır. Daha sonra 15.yy.da Lenoardo Da Vinci karanlık kutunun ayrıntılı bir tanımını yapar.Küçük delik ilkesine göre yapılan karanlık kutuların en büyük sorunu ışık miktarı ve netlik idi. Gerçekte delik küçüldüğünde ışınlar daha iyi ayıklanıyor ve dolayısıyla daha net bir görüntü elde ediliyordu. Buna karşın ışık miktarı azaldığı için yetersizlikler ortaya çıkıyordu. Daha sonraki yıllardaki çalışmalar karanlık kutunun geliştirilmesine yöneliktir. 16.yy. sonlarına doğru İtalyan Fizikçi Della Porta Giovanni, karanlık kutunun geliştirilmesi için çalışmalar içine girer ve ışığın geçtiği deliğe ince kenarlı bir mercek koyarak görüntünün hem net, hem de aydınlık olmasını sağlar. Giovanni daha da ileri giderek evinin bir odasının duvarına açtığı deliğe bir mercek yerleştirir ve merceğin ön tarafında bir oyun sergiletir. Odanın içindeki misafirler karşı duvardaki ters oyuncuları seyredince paniğe kapılırlar. Sonrası ise ibret verici. Engizisyon cezalarından korkan Giovanni, ülkesini bir süre terk etmek zorunda kalır. Tarihin yazdığı ilk fotoğraf makinelerinden biri budur. Daha sonraki yıllarda oda büyüklüğündeki karanlık kutular küçülerek bir sandık büyüklüğüne ulaşır. Öndeki merceğin kalitesi yükseltilir. Neye yarar bu alet diye düşünebilirsiniz, çünkü henüz film icat edilmemişti ve fotoğraf çekmek akla gelmiyordu. 17.yy'da işte bu Camera Obscuralar, kendilerine pratik bir kullanım alanı bulurlar. Manzara ve mimari resimler yapan ressamlar, karanlık kutuların arkasına koydukları şeffaf kağıtlar üzerine perspektifi düzgün resimler yapmaya başladılar. İşte bu yıllarda. Tarihin cilvesine bakın, bu kez John Zahn adındaki bir Alman papaz Camera Obscurasının önüne merceği ileri geri oynatarak netlik yapan bir makanizma yerleştirir. İçeri giren ışığın şiddetini ayarlamak için de merceğin içine bir diyafram ve daha önemlisi üstten bakıp daha rahat çalışabilmek için, görüntüyü üste yansıtan bir ayna koyar. Optüratörü dışında her şey tamam. Yaklaşık 30 cm. yüksekliğinde ve 60 cm. uzunluğunda tek objektifli refleks bir fotoğraf makinesi tarih kayıtlarına girer. 1826 yılında Jozeph Niepçe, tarihin bir yüzey üzerine kaydedilen ilk görüntüsünü elde etmeyi başarır. Filistin'in Juda gölünden çıkarılan ve ışığa duyarlı Juda Bitüm adı verilen bir tür asvaltı, kurşun kalay karışımı plakanın üzerine sürer ve bunu evinin duvarına monte eder. Duvara açtığı küçük delikten, pencerenin dışındaki manzarayı bu plaka üzerine kaydetmeyi başarır. Sıkı durun, tarihin bu ilk fotoğraf çekim çalışması tam 8 saat sürer. Bu buluşa güneş ile saptama anlamına gelen Heliografi adı verilir. Niepçe , kendisine "Fotoğrafçılığın babası" ünvanını verdiren bu buluşunu 8 Aralık 1827 de İngiltere'de açıklar. 1839 yılında tarih sahnesine iki bilim adamı çıkar ve buluşlarını aynı yıl içinde açıklarlar. Bunlardan biri 8 saatlik süreyi yarım saatin altına düşürmeyi başaran Lois Degorre, 7 Ocak 1939 da negatif- pozitif baskı buluşunu Fransız Bilimler Akademisine; bilim çevrelerinin tarihin ilk fotoğrafçısı kabul ettiği Londralı tanınmış matematikçi Fox Talbat ise aynı alandaki buluşunu 25 Ocak 1839 tarihinde İngiliz Kraliyet Enstitüsüne sunar. Daha sonraki yıllarda mercek kalitesinin yükselmesi için çalışmalar yapılır. Bu çalışmalar olumlu sonuç verir ve Jozeph Patsval eski merceğe oranla 16 kat daha ışık geçiren bir mercek elde eder. Bu buluş yankı uyandırır, çünkü bu mercek sayesinde fotoğraf çekim süresi yarım saatten bir dakikanın altına düşmüştür. 1840'larda ilk fotoğraflar çekilmeye başlandığında makineler hem büyük, hem de çok ağırdı. Hatta fotoğrafçılığın ilk yıllarına devler çağı da denebilir. Bu oda büyüklüğünde (680 Kg.lık) makineler, 280 cm. odak uzaklığına sahip objektifler vardı.1858 yılında Londralı Fotoğrafçı Thurston Thompson'un kullandığı fotoğraf makinesi eni 91 cm. ve boyu 366 cm.idi. Makine ray üzerinde ancak hareket ettirilebiliyordu. . Birkaç yıl sonra bu ağır ve hantal makinelerin boyu 92x112 Cm. ye düştü. Bu makineyi de John Kibble kullanıyordu ve makinesinin objektifi 33 cm, kullanılan cam filmlerin ağırlığı ise 20 kg. idi. Daha sonraki yıllarda makinelerin boyu daha da küçüldü, buna rağmen mutlaka üçayak üzerinde kullanılıyordu. Bu durum hareketli fotoğrafların çekimini hemen hemen imkansız hale getiriyordu. Yine de insanlar fotoğrafı küçük boy çekip karanlık odada büyütmeyi akıl edinceye kadar, bu büyük ve hantal makinelerle çok değişik konuları fotoğraflamayı başarmışlardır. Makinelerin büyüklüğü taşıma sorunu yarattığından öncelikle iç mekan çekimleri yapılıyordu, ama fotoğraf makineleri buna rağmen dışarı çıkmış ve hatta savaşı bile fotoğraflamıştır.İlk defo Roger Fenton, bizim de katıldığımız Kırım savaşını fotoğraflayarak, tarihin ilk savaş fotoğrafçılarından biri olmuştur. Ancak kullanılan malzeme sıcak cepheler için uygun olmadığından, savaşan insanlardan çok, cephe gerisinde duran insanların, cephenin ve hastanelerin fotoğrafları çekilmiştir.Ancak bugün kullandığımız anlamda enstantane fotoğrafının çekilmesi için, çekim süresinin 1 saniyenin altına düşmesi gerekiyordu. 1870'lerde nisbeten hızlı fotoğraf plakalarının yapılması ve optüratörün keşfi bu süreyi 1 saniyenin altına düşürdü. 1888 tarihinde genel anlamıyla fotoğraf makinesi hazırdı ve artık hareketli fotoğraflar çekilebiliyordu. Bu tarihte bu amaca uygun geliştirilmiş ve diğerlerine oranla küçük makineyi George Eastman "Kodak" markası ile piyasaya sürdü. "Siz düğmeye basın, gerisini o halleder" parolasıyla piyasaya sürülen Kodak makineleri büyük ilgi gördü. 1920 yılında Almanya'nın Wetzlar kentinde Ernetz Leitz'in, optik aletler üreten firmasında sinema filmi üzerine fotoğraf çeken bir makine geliştirildi. Leitz'in Lei hecesini ve Cameranın Ca hecesini alıp Leica ismi konuldu. Böylece ilk Leica efsanesi doğmuş oldu. Camera Obscura'nın ilk kullanım alanına girmesinden 200 ve ilk fotoğraf makinesinin kullanılmasından 100 yıl sonra 1937 yılında , modern anlamda tek objektifli refleks makine olan Exakta firması tarafından piyasaya sürüldü. Fotoğraf tarihi ile ilgili bir iki önemli not daha: Dünyada ilk kez 1850 yılında Benjamin Frnklin'in, parçalanmış yılanı gösteren fotoğrafı Pransilvanya gazetesinde yer aldı.Gazetede fotoğrafı yaygınlaştıran kişi ise Jozeph Pulitzer'dir. 1890'larda Pulitzer'in Worlde adlı gazetesine Amerika'nın her köşesinden yüzlerce genç fotoğraf yollamaktaydı.